Już niebawem w naszym Muzeum będą mieli Państwo możliwość podziwiać niezwykły zabytek archeologiczny – średniowieczną pisankę-grzechotkę odnalezioną przez badaczy na jednej z wysp Pojezierza Myśliborskiego. Jej wiek szacuje się na około tysiąc lat!
Oficjalne przekazanie zabytku przez dr. hab. prof. UW Bartosza Kontnego na ręce pani Dyrektor Magdaleny Szymczyk nastąpiło w dniu 12. stycznia b.r. Podczas spotkania obecny był również Burmistrz Myśliborza Pan Piotr Sobolewski, który w imieniu wszystkich mieszkańców naszej gminy podziękował za przekazanie Muzeum cennego zabytku.
Gliniany przedmiot stanowi dla naukowców nie lada zagadkę- zarówno ze względu na jego niejasne przeznaczenie, jak i niespotykaną w tego typu zabytkach ornamentykę.
„Jajko” odnaleziono przypadkowo, podczas postoju zespołu archeologów Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego na jednej z wysp Pojezierza Myśliborskiego, gdzie dotarli oni testując sonar. Pracownicy oraz studenci Instytutu odnaleźli tam liczne fragmenty średniowiecznych naczyń ceramicznych - ich wiek oszacowano od XI do I połowy XIII w – wśród nich odnaleziono również tajemniczą pisankę.
Zabytek ma kształt i rozmiar zbliżony do naturalnego kurzego jajka. Jest on pomarańczowo-różowej barwy, z jasnobrunatnymi przebarwieniami, jego boki zdobi zaś płytko ryty ornament w formie krzyża wypełnionego na osiach wewnętrznych regularnymi nakłuciami. Wewnątrz glinianego jaja, które – jak ustalili naukowcy – wykonano z jednej bryły gliny, którą zamknięto od dołu i wygładzono przed wypaleniem w ognisku lub piecu – znajdują się drobne grudki materii, wywołujące podczas potrząsania przedmiotu, charakterystyczny grzechoczący dźwięk.
Jajo jako symbol nowego życia, początku, odrodzenia, sił witalnych obecny był w kulturze człowieka od samego początku. W wyobrażeniach wielu ludów pierwotnych właśnie z jaja, które wyłoniło się z chaosu, „wykluł” się świat. Motyw jaja nie obcy był również kulturze grecko-rzymskiej, by wspomnieć chociażby mit o Ledzie, która zapłodniona przez Zeusa pod postacią łabędzia, wydała na świat jaja, z których wykluła się m.in. Helena Trojańska. Motyw jaja oraz jego glinianych i kamiennych replik obecny był również w religii Słowian. Często barwnie malowane, pełniły tam funkcje obrzędowe. Jajko jako symbol życia i zmartwychwstania przejęła również cywilizacja chrześcijańska, co szczególnie przejawia się w symbolice zwyczajów i obrzędów świąt wielkanocnych.
Kwestia przeznaczenia i symboliki przypisywanej myśliborskiej pisance pozostaje otwartą. Nie można jednak wykluczyć, iż stanowić może ona dowód na rozpowszechnianie się religii chrześcijańskiej na naszym terenie już 1000 lat temu. Za taką właśnie interpretacją przemawiać by mógł ozdabiający ją motyw krzyża. Jednocześnie jednak i znak ten znaleźć mógł się na jajku przypadkowo. Niemniej warto zaznaczyć, że ornament tej formy stanowi niezwykłą rzadkość wśród repertuaru form zdobniczych stosowanych na pisankach-grzechotkach dotychczas odkrytych przez archeologów na terenie naszego kraju.
Równie rzadkie - jak twierdzą naukowcy zajmujący się myśliborskim znaleziskiem - jest niepowlekanie pisanki barwnym szkliwem. Większość odnalezionych przedmiotów tego typu pokrywa bowiem barwna emalia, w czasie gdy nasz zabytek nie otrzymał dodatkowej polewy.
Interpretacji nie ułatwia również nietypowe miejsce odnalezienia przedmiotu. Zwykle jajka-grzechotki znajdowano w obrębie miejsc grzebalnych – w pochówkach dzieci i kobiet. Tymczasem tutejsza pisanka leżała wśród innych artefaktów ewidentnie w obrębie dawnej osady, a nie oddalonego od niej cmentarzyska.
Zachęcamy Państwa do odwiedzenia Muzeum Pojezierza Myśliborskiego i osobistego zobaczenia naszego nowego niezwykłego zabytku – wczesnośredniowiecznej glinianej pisanki-grzechotki – curiosum nieznajdującego być może odpowiednika w całej Europie!